ORMAN BANYOSU İLE DOĞADA RAHATLA!

Doğadan koptuğumuz, trafik, gürültü, kirli hava gibi pek çok uyarana maruz kaldığımız hızlı şehir yaşamında, stres ve yorgunluk kaçınılmaz hâle geliyor. Ciddi sağlık problemlerine yakalanmamak ve daha kaliteli bir yaşam sürmek için işte tam da bu noktada, “mindfulness” aktiviteleri akla geliyor. Yaşadığımız ana dair farkındalık kazanmak, farkındalıkla beraber gelen duygu, duyu ve düşünceleri nezaketle karşılamak anlamına gelen mindfulness, herkes için zamanla geliştirilebilen bir yeti. Mindfulness sayesinde dünyaya farkındalık kazanarak bakabilir, stresle baş etmeyi öğrenerek yaşam kalitemizi artırabiliriz.

Farkındalık geliştirebileceğimiz uygulamalardan bir bir bahsedeceğimiz yazı dizimize, Japonya’dan dünyaya yayılan “orman banyosu” kavramıyla başlamak istiyoruz. Japonca “shinrin yoku” teriminden geliyor ve kelime anlamıyla “orman atmosferinde yıkanmak” demek. Ormanda sadece yürümeyi içermiyor, tüm duyularınla doğayı deneyimlemen, onun sesine, kokusuna ve dokusuna kendini bırakman gerekiyor.

Orman banyosu denilince ilk akla gelen isimlerden, Tokyo Nippon Medical School’da klinik profesör olan Dr. Qing Li, Time dergisindeki 2018 tarihli makalesinde bu deneyimi şöyle özetliyor: “Bu bir egzersiz değil… Bu sadece doğada olmak, görme, işitme, tatma, koklama ve dokunma duyularımızla doğayla bağlantı kurmak.” Peki, orman banyosunun kökeni neye dayanıyor? Neden Japon kültüründe bu denli yer bulmuş, bir de ona göz atalım…

Kültürel ve Ruhani Bir Uygulama

Orman banyosu, sadece modern bir sağlık trendi değil, kökleri yüzyıllar öncesine dayanan derin bir kültürel ve ruhani uygulama. Japonların en eski dini inançlarından Shinto, doğayı kutsal kabul eder ve ormanları tanrıların yaşadığı kutsal mekanlar olarak görür. 6. yüzyılda Japonya’ya gelen Budizm, özellikle Zen pratikleriyle doğada meditasyon yapmayı yaygınlaştırdı. 7. yüzyıldan itibaren, Shugendō rahipleri ormanlarda inzivaya çekilerek beden ve ruh arındırma ritüelleri gerçekleştirdi.

1970’lere gelindiğinde, aşırı çalışma sonucu artan ölüm vakalarına karşı Japonya hükümeti doğa ile yeniden bağ kurmayı teşvik etti ve 1982’de “shinrin yoku” terimi resmi olarak ortaya çıktı. Topraklarının yüzde 70’i ormanlarla kaplı Japonya’da bu öğretilerin ortaya çıkması tesadüf olmamalı. Türkiye’de bu oranın yüzde 30 civarında olduğunu hatırlatalım. Ayrıca Japonya’da 500 çeşit ağaç türü bulunuyor. Fikir vermesi açısından Türkiye’de görülen ağaç türü sayısını da belirtelim: 184.

Orman Banyosu Nelere İyi Gelir?

Toplumda bu kadar yoğun kullanılan bir kavram olunca, bilim dünyası da orman banyosunun faydalarını araştırmaya başladı. Bu konunun dünyaca ünlü uzmanlarından Dr. Qing Li, yine yukarıda bahsettiğimiz makalesinde  “Doğada olmanın bizi ne kadar iyi hissettirdiğini hepimiz biliyoruz. Peki kelimelere dökmesi bu kadar zor olan bu his tam olarak nedir? Ben bir bilim insanıyım, şair değil. Ve yıllardır bu hissin ardındaki bilimi araştırıyorum.” diyor.

Orman banyosu sadece huzurlu bir yürüyüş değil, etkileri bilimsel olarak da kanıtlanmış bir sağlık pratiği aslında. Japonya’da ve dünyanın farklı bölgelerinde yapılan araştırmalar, doğayla temasın bedenimiz ve zihnimiz üzerinde şaşırtıcı derecede güçlü etkiler yarattığını gösteriyor. İşte faydalarından bazıları…

1. Stres Seviyesinde Düşüş

Japonya’da 24 farklı ormanda 280 kişiyle yapılan kapsamlı bir araştırma, doğada vakit geçirmenin stres hormonu olan kortizol seviyesini belirgin şekilde düşürdüğünü ortaya koydu. Katılımcıların nabızları ve tansiyonları azaldı, parasempatik sinir sistemi (rahatlama modu) devreye girdi.

2. Bağışıklık Sistemini Güçlendirme

Araştırmalar, orman havasında bulunan fitonsitler (bitkilerin salgıladığı doğal uçucu bileşikler) sayesinde bağışıklık hücrelerimizin daha aktif çalıştığını gösteriyor. Erkek katılımcılarda yapılan bir çalışmada, NK (natural killer) olarak bilinen doğal öldürücü hücre aktivitesinde yaklaşık %50 artış kaydedildi. Kadın katılımcılarla yapılan araştırmada ise benzer bir artışın yanı sıra kanserle savaşan proteinlerde yükselme gözlendi. Etkiler en az bir hafta sürdü.

3. Ruh Sağlığına Katkı

Kısa süreli doğa deneyimleri bile depresyon belirtilerinde anlamlı azalma sağlayabiliyor. 2019’da yapılan bir meta-analiz, doğada geçirilen zamanın ruh halini iyileştirdiğini, stres ve kaygıyı azalttığını ortaya koydu.

4. Uyku Kalitesini Artırır

Son yıllarda yapılan bir araştırma, 6 gün boyunca orman banyosu uygulayan postmenopozal kadınlarda uyku kalitesinin arttığını, stresin düştüğünü ve bağışıklık sisteminin güçlendiğini gösterdi.

Özetlersek, orman banyosu, sağlığa pek çok yönden katkı sağlar: Stresi azaltır, bağışıklığı güçlendirir, kan basıncını dengeler, zihinsel netlik ve yaratıcılığı destekler. Ve tüm bunlar ormanın sunduğu doğal fitonsitlerin etkisiyle mümkün olur.

Orman Banyosu Nasıl Yapılır?

Orman banyosu üzerine araştırmalar yapan ve hizmet veren uluslararası dernek ve kuruluşlardan faydalanabilir, bu konuda uzman rehberlerle birlikte çalışabilirsin. Orman banyosu yapmak için özel bir ekipmana ihtiyacın yok. İşte uygulamak için bazı temel adımları burada seninle paylaşalım:

• Yavaşla. Ormanda yürümek değil, bulunmak önemli. Acele etme, içinden gelenleri sakin sakin gerçekleştir.
• Telefonu kapat. Sessizlik ve dikkat, doğayla bağ kurmak için ön şart.
• Duyularını kullan ve anlamaya çalış. Görme, koklama, dokunma ve işitme yoluyla ormanla etkileşime geç.
• Bir ağacın altında otur. Bazen sadece durmak, en derin deneyimi yaratır.
• Hiçbir şey yapmak zorunda değilsin. Doğa ile olmak zaten yeterince dönüşümsel. Doğada serbest kalan zihnin ve bedenin, kendi varsayımlarını, inançlarını, duygularını ve bakış açılarını sorgulamanı sağlayacak ve yeni anlamlı bakış açılarına dönüştürecek.

Orman Banyosunun Küresel Yolculuğu

Shinrin yoku, sadece Japonya’ya özgü bir kavram olmaktan çıktı. Artık dünya genelinde sayısız grup, dernek ve işletme bu alanda bireylere destekler sunuyor. Dünyada Japonya, Güney Kore, Kanada ve ABD’de rehberli orman banyosu turları yaygınlaşırken, Avrupa’da diğer mindfulness teknikleriyle birleşen atölyeler popüler. Dünyadan örnekler sunduğumuz aşağıdaki lokasyonlar arasından, keşfetmeyi uzun zamandır istediğin birini seçerek, bu anlamlı öğreti ile birleştirebilirsin:

• Japonya / Akasawa Ormanları & Yakushima Adası: “Shinrin yoku”nun doğduğu topraklarda orman terapisi deneyimi.
• ABD / Kaliforniya’daki Redwood Ormanları: Dünyanın en uzun ağaçları arasında rehberli yürüyüşler.
• Kanada / Vancouver Adası: Orman banyosunu spa ve yoga ile birleştiren wellness merkezleri.
• İsveç / Treehotel: Ağaç evlerde konaklayarak doğayla bütünleşme imkânı.
• Almanya / Kara Orman: Avrupa’nın en yoğun ormanlarında doğa terapisi.
• İtalya / Dolomit Alpleri: Spa, yürüyüş ve meditasyonun birleştiği dağ inzivaları.
• Vietnam, Endonezya, Güney Afrika: Tropik ormanlarda inziva, yoga ve mindfulness merkezleri.

Türkiye’de de orman banyosu son yıllarda çeşitli bölgelerde düzenlenen rehberli etkinliklerle yaygınlaşıyor. Pandemi sonrası doğaya ilgi arttı ve orman banyosu hızla yayıldı. İstanbul, Bursa, Bolu, Antalya gibi şehirlerde doğa merkezleri rehberli turlar düzenleniyor. Kazdağları, Yedigöller ve Akyaka gibi doğal alanlar özellikle tercih ediliyor. Kırklareli, İğneada Longoz Ormanları’nda Kırklareli Üniversitesi, Trakya Kalkınma Ajansı ve Avrupa’dan uzmanların katkılarıyla yürütülen bilimsel tabanlı programlar mevcut. Bolu’da özellikle kış aylarında aileler için düzenlenen kamplarda doğa temelli terapiye açık, çocuk odaklı etkinlikler düzenleniyor. Likya Yolu’nda bağımsız doğa rehberleriyle yapılan yürüyüş ve inziva programları da bu konuya iyi bir başlangıç sunabilir. Doğa içinde yer alan bazı büyük otellerde, spa, yoga ve mindfulness ile orman banyosunun bütünleştiği programlar var. Sen de bu konuda yalnız ilerlemek istemiyorsan, içlerinden birini seçip daha derin bilgi edinebilirsin.

Doğayla Bütünleşmenin Yaratıcı Yansımaları

Orman banyosu sadece doğada olmak değil, doğayı hissetmek, onun ritmine kulak vermek demek. Bu derin deneyim, birçok sanatçının eserlerine de ilham oluyor. Doğanın içinde kaybolmayı ve ona dokunmayı seviyorsan, seni orman banyosunun duyusal ve yaratıcı dünyasını sanat aracılığıyla keşfetmeye davet ediyoruz. İşte, doğayla bağ kurmayı hiçbir zaman ihmal etmeyen sanatçılardan birkaçını senin için derledik. Sen de onlarla ilgili daha derinlemesine araştırma yaparsan, eserlerinde doğadan izler bulacaksın.

1. Ana Mendieta

“Earth & body” performanslarıyla bedeni doğayla bütünleştirir, fiziksel ve duyusal birliktelik yaratır. “Dünyayı bir tuval, ruhumu da bir enstrüman olarak kullanıyorum dediği çalışmalarından örneklere buradan bakabilirsin.

2. Andy Goldsworthy

Doğanın malzemeleriyle yaptığı geçici yerleştirmeler, doğayla yavaş ve duyusal bir ilişki kurmaya davet eder. Sanatçının kendi web sitesinde kullandığı doğal malzemelere ya da tarihe göre arama yaparak eserlerine bakabilirsin.

3. Agnes Denes

Ekoloji ve sanatın kesiştiği projeleriyle insan ve doğa arasındaki sürdürülebilir ilişkiyi sorgular.

4. Giuseppe Penone

Ağaçların büyüme süreçleri ve dokularını işler, orman banyosunun ağaçla bağ kurma deneyimine sanatla karşılık verir. Eserlerine kendi web sitesinde göz atabilirsin.

5. Olafur Eliasson

Doğal unsurları (ışık, su, hava) kullanarak duyusal farkındalığı artıran deneyimler yaratır. New York ya da Paris gibi büyük şehirlerde halka açık alanlarda tasarladığı insan yapımı şelaleler, müze içinde doğal malzemelerle oluşturduğu dere yatağı gibi doğadan ilhamını alan eserler var. Bugüne kadar ürettiği eserler ve stüdyosunda ekibiyle gerçekleştirdiği projeler kendi web sitesinde mevcut.

6. Nils-Udo

Doğada malzemelerle dev ölçekli yerleştirmeler yaparak mekânsal farkındalık yaratır. Websitesinde doğayla bağ kurduğu eserlerini görebilirsin.

Derinleşmek İçin Okuma Önerileri

İlgi duyduğu konularda derinleşmeyi seven bir kitap kurduysan, bu konuda çok faydası dokunacak kitap önerilerimiz var. Orman banyosu denilince ilk akla gelen isimlerden Dr. Qing Li’nin kitabının henüz Türkçe çevirisi yok. İyi derecede İngilizce biliyorsan bu kitap, orman banyosu hakkında A’dan Z’ye bilgi sahibi olmanı sağlayacaktır.

• Forest Bathing, How Trees Can Help You Find Health and Happiness – Dr. Qing Li, Penguin Random House
• Ağaçların Gizli Yaşamı: Ne Hissederler, Nasıl İletişim Kurarlar – Gizli Bir Dünyadan Keşifler , Peter Wohlleben, Doğan Kitap
• Bitkilerin Ruhu, Modern Bilimden Kadim Bilgiye Şifa, Robin Wall Kimmerer, MUNDİ
• Doğanın Terapi Gücü, Florence Williams, Akademisyen Kitabevi

Orman banyosu, ruhunu ve bedenini yenilemenin, doğayla bağ kurmanın doğal bir yolu. Eğer sen de stres ve modern yaşamın yorgunluğundan uzaklaşmak istiyorsan, bir orman banyosu deneyimi planlayabilirsin. Doğanın kucağında, tüm duyularınla “yıkanmak”  sana beklediğinden çok daha fazlasını sunabilir… Diğer mindfulness uygulamaları için takipte kal!