SVANETİ: KAFKASLARIN KALBİNDE TREKKING

Trekking tutkunları için dünyanın farklı köşelerinde keşfedilecek sayısız rota var. Ama bir yer var ki hem yakınlığı ve seyahat kolaylığı hem de bakir doğasıyla kalbini fethedecek: Kafkas Dağları’nın gizemli ve büyüleyici bölgesi Svaneti! Her adımda bambaşka bir manzara, kültür ve deneyim sunuyor. Gürcistan’ın kuzeybatısında yer alan bu bölge, hem doğaseverler hem de macera arayanlar için adeta saklı bir cennet. 5 bin metrelik dağlar ve derin vadilerle izole olmuş bir coğrafya. Kafkasların en yüksek 10 zirvesi bu bölgede bulunuyor. Bölgenin büyük bölümü, deniz seviyesinden 1800 metreden daha yüksek.

Sınır komşumuz Gürcistan, muhteşem doğası ve Avrupa kentlerini aratmayan şehirleri ile keşfedilmeyi bekliyor. Üstelik bu ülkeye gitmek için vizeyle uğraşmana da gerek yok. UNESCO Dünya Mirası listesinde bulunan Svaneti, geleneksel taş kuleleri, otantik köyleri ve karla kaplı zirveleriyle tanınıyor. Bölgenin merkezi olan Mestia, trekking rotalarının başlangıç noktası olarak öne çıkıyor. Çevresini saran yüksek zirveli dağların arasında 1500 metrelerde bir yaylada konumlanmış önemli bir yerleşim yeri. Kasabanın her köşesi restore edilmiş, pansiyon olarak kullanılan evlerle dolu. Görür görmez çarpılacağın Svaneti bölgesine özgü yaklaşık 20-30 metre uzunluğundaki taş kuleler, yine aynı taştan yapılmış evlerin yanında yükseliyor. Bu mühendislik abideleri, yerleşime benzersiz bir görünüm veriyor. Bölgenin tarihi halkı Svanlar, düşmanı dışarıda tutmak, püskürtmek için böyle dikkat çekici yapılara imza atmış. İşte, yolculuk sırasında bu kulelerden biri ufukta göründüyse,  Svanlar’ın benzersiz yurdu Svaneti’ye hoş geldin demektir!

Dağların Arasında Saklı Cennet

Eylül ayı, Svaneti bölgesinde trekking için en uygun dönemlerden biri. Hava serin ama yürüyüş için ideal, doğa ise sonbaharın kızıldan sarıya çalan renkleriyle büyüleyici bir manzara sunuyor. Haziran ayının ortasından önce ve Ekim ayının ortasından sonra ise önemli geçitler karla kaplı olduğu için trekking yapılamıyor. Turistler daha çok yaz aylarını tercih ettiği için eylülde doğayla gerçekten baş başa kalma fırsatı da oluyor.

Üstelik Svaneti’yi trekking için eşsiz kılan birçok neden var. Bunların en başında doğal güzellikler geliyor tabii. 5 bin metreye yaklaşan Şhara, Tetnuldi ve Uşba zirveleri, göz alıcı buzullar, yemyeşil vadiler, berrak nehirler ve şelaleler… Enguri Nehri boyunca yürüyüşler, doğa fotoğrafçıları için eşsiz kareler sunuyor. Otantik köylerin içinde bir masalda gibi hissedeceksin. Savunma amaçlı inşa edilmiş taş kuleleriyle ünlü Uşguli Köyü, Avrupa’nın en yüksek yerleşimlerinden biri. Svanlar, dağlarla çevrili coğrafyada kendilerine özgü kültürlerini koruyup yaşatmayı başarmışlar. Svan halkının yüzyıllardır korunan gelenekleri, şarkıları ve mutfağıyla, kültürel zenginliklerine hayran kalacaksın.

Manzaraya Doyacağın Trekking Rotaları

Svaneti iki bölgeye ayrılıyor: Yukarı (Zemo) Svaneti ve Aşağı (Kvemo) Svaneti. Bir dağ sırası bölgeyi ikiye bölerek kuzey yarısını kesiyor ve onu yüksek tepelerin arasına sıkıştırıyor. Yukarı Svaneti, Mestia ve Uşguli köylerini kapsıyor. Gerçek anlamda bozulmamış bir cennet. Bu yazımızda da bahsettiğimiz tüm yerler, UNESCO tarafından tescillenen Yukarı Svaneti bölgesinden. Tüm bölgeyi köy köy ayrıntılı bir şekilde dolaşmak en az 10-15 günü alır. Burada bölgeyi hakkıyla gezmek için ayrıntılı şekilde hazırlanmış 17 günlük örnek bir trekking rotası var. Vakti daha kısıtlı olanlar için en çarpıcı noktaları içeren kısa rotalar da mevcut. İşte, hem ilk kez gidecekler hem de deneyimli yürüyüşçüler için derlediğimiz rotalar:

1- Mestia – Uşguli Rotası

Mestia’dan başlayarak Zhabeshi, Adishi, Iprali köyleri üzerinden UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Uşguli Köyü’ne ulaşılıyor. Yüzyıllık taş kuleler, yeşil vadiler ve Şhara Dağı manzarasının öne çıktığı bu rota, yaklaşık 4-5 gün sürüyor ve orta zorlukta. Yaklaşık 44 kilometre yol kat edilen güzergâh, 1500 metre yüksekliklerden başlıyor. Yol boyunca en yüksek nokta ise 2.100 metrelerde. Konaklayacağın köy evlerinde mutlaka “kubdari” (etli ekmek) ve “chvishtari” (peynirli mısır ekmeği) tatmalısın. Akşamları köylerde Svan halkının geleneksel üç sesli şarkılarını dinleme fırsatı bulabilirsen şanslısın.

2- Chalaadi Buzulu Yürüyüşü

Gidiş-dönüş bir  gün süren bu rota, kolay ile orta derece arasında. 10-12 kilometre yürünüyor. 1400 metre yüksekliklerden 1920 metrelere çıkılıyor. Chalaadi Nehri boyunca yürüyüş, buzullara yaklaşma deneyimi,  Uşba Dağı’nın  manzarası unutulmaz deneyimlerinden olacak. Mestia’ya dönüşte yerel misafir evlerinde, el yapımı Svan çayı ve ballı tatlılarla enerji depolayabilirsin.

3- Koruldi Gölleri Rotası

Yaklaşık 1-2 gün süren bu rota, 15-16 kilometre uzunluğunda ve orta zorlukta. 6-8 saatlik yürüyüş sonunda 1.400 metrelerden 2.740 metreye çıkılıyor. Bu rotada öne çıkan manzaralar 3 bin metre yükseklikteki göller, Uşba ve Tetnuldi dağları olacak. Alternatif olarak arazi araçlarıyla göllere yaklaşabilir, kalan kısmı yürüyebilirsin. Çadır kurup göl kenarında kamp yaparak yıldızlı bir gece geçirebilir, dönüşte köylerde ev yapımı peynir ve bal tadabilirsin.

4- Tetnuldi Dağı ve Çevresi

Teleferikle Tetnuldi Dağı’nın eteklerine çıkarak Kafkas Dağları’nın manzaralarını seyretmek harika. Bir gün süren bu rota, orta zorlukta. Dağın 3 bin metre üzerindeki yamaçları buzullaşmış. En belirgin buzulunu oluşturan Adishi Buzulu, bu coğrafyanın görkemine görkem katıyor. Son yıllarda, Tetnuldi’de açılan yeni kayak merkezi, ziyaretçilerin kış sezonunda da buranın keyfini çıkarmalarını sağlıyor.

Alternatif Yürüyüş Rotaları

• Zuruldi Sırtı: Teleferikle kolay ulaşım, kısa yürüyüşler ve kahve molaları için ideal. Mestia civarında kısa, basit ama oldukça keyifli bir yürüyüş. Uşba, Tetnuldi ve Leyla gibi Kafkasya’nın en önemli zirvelerinden bazılarının muhteşem manzaralarını sunuyor. Bu yürüyüşün manzara ve harcanan emek arasında bu kadar iyi bir orana sahip olmasının ana nedeni Hatsvali teleferiği . Artık Mestia’dan Zuruldi sırtının zirvesine kadar kolayca gitmek mümkün. Sonrasında sizi bekleyen tek şey, biraz düz bir sırtta kısa bir yürüyüş. Bu nedenle, birkaç saat gibi çok kısıtlı bir vaktin varsa burası ilk tercihin olmalı. Yalnız teleferiğin açık olup olmadığını önceden kontrol etmelisin.

• Guli Geçidi (Mestia – Mazeri): Yaklaşık 22 kilometre ve zorlu bir parkur. Ama ödülü büyük: Uşba zirvesi manzarası. Mazeri, yürüyüş parkurlarına kolay erişmek için konaklanabilecek en iyi köy. Ayrıca köyde çok sayıda pansiyon bulunuyor. Yürüyüşün en yüksek noktası 2961 metre yüksekliğindeki Guli Geçidi.

• TransKafkasya Yolu: Daha uzun bir macera isteyenler için, 7–9 gün süren bir rota önerimiz var. Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan ülkeleri arasındaki doğal güzellikleri birbirine bağlayan TransKafkasya Yolu’nun Kuzeybatı Gürcistan’daki kısmını keşfedebilirsin. Yukarı Svaneti’nin dağ geçitlerinden, alpin çayırlarından ve köylerinden geçen TransKafkasya Yolu’nun 140 kilometrelik etabında, kendi kendine bölgeyi keşfetmende ve yürüyüşleri planlamanda yardımcı olabilecek güncel bilgi ve haritalarla dolu bir website mevcut.

Kültürü Hafızanda, Yemekleri Damağında İz Bırakacak!

Svaneti trekking deneyimi sadece dağlarla sınırlı değil. Mutfak ve kültür de yolculuğun ayrılmaz bir parçası. “Kubdari” denilen baharatlı etli ekmek, “chvishtari” denilen peynirli mısır ekmeğini gittiğin her köyde bulacaksın. Buraya özgü hazırlanan baharat karışımı “Svan tuzu” ismiyle sofralarda mutlaka karşına çıkacak. Svan çayı ve ev yapımı bal tatmadan dönmemelisin!

Köylerde Svan polifonik şarkılar dinleyebilir, geleneksel danslara tanıklık edebilirsin. Uşguli köyünde taş kulelerin arasında dolaşarak Orta Çağ’dan kalma yaşamı keşfedebilirsin. Eylül ayının sonuna ya da ekim ayının başına denk gelen yerel hasat etkinliklerinde köylülerle birlikte şarap tadımı yapabilirsin. Şarabın büyük bir öneme sahip olduğu Gürcistan’da  “rtveli” diye adlandırılan hasat bayramının kökeni antik çağlara dayanıyor. Sonbahar ortasındaki bolluk ve çeşitlilik kutlanıyor. Rtveli, genellikle birkaç gün sürüyor. Şenlik boyunca insanlar sabahın erken saatlerinde çalışmaya başlıyor ve günü nostaljik halk şarkıları eşliğinde bir ziyafetle sonlandırıyor.

Svaneti’ye Nasıl Gidilir?

Türkiye’den Svaneti’ye ulaşım oldukça kolay. Karayolu ile gitmeyi tercih edersen, Artvin üzerinden Sarpi Sınır Kapısı’nı kullanarak Batum’a geçebilirsin. Batum’dan özel araçla ya da minibüslerle Mestia’ya yaklaşık 5-6 saatte ulaşmak mümkün. Araba kullanmayı sevmiyorsan ya da bu gezi için ayırabildiğin gün sayısı kısıtlıysa havayolu ile gidebilirsin. İstanbul’dan Tiflis veya Batum’a doğrudan uçuşlar bulunuyor. Tiflis’ten Mestia’ya ise karayolu ile yaklaşık 8-9 saatlik bir yolculuk var.

Svaneti, trekking severlere hem muhteşem manzaralarla dolu zorlu dağ parkurlarını hem de taa Ortaçağ’a kadar uzanan kültürel bir yolculuğu aynı anda sunuyor. İster kısa bir yürüyüşle buzulları keşfet, ister günler süren rotalarla köyden köye ilerle, Svaneti’de attığın her adımda, doğanın ve kültürün birleştiği bambaşka hikâyelere açılan kapılar bulacaksın. Bu özel macerada ihtiyacın olan kıyafet ve ekipmanları The Moose Bay mağazalarından seçebilirsin.